Financiële ontwikkeling

De omstandigheden maken ook dat de actualisatie over de eerste maanden van het jaar een beperkt karakter heeft gekregen.

Vrijval kapitaallasten
De vrijval van de kapitaallasten is voor 2020 doorgerekend. Vrijval ontstaat door vertragingen in de uitvoering van de investeringsplanning en planningsoptimisme. Uitstel leidt met name in het eerste jaar tot een forse vrijval. Het betreft onder meer onderwijshuisvesting (onder andere Koning Davidschool en kindcentrum Maandereng), binnensport, Veluwse Poort, het fietsplan en vervanging van wegen. De gemeenteraad heeft op 9 april jongstleden besloten een deel van de vrijval in te zetten als dekking voor het voorstel om de eikenprocessierups te bestrijden.

Onderwijsreserve
In de begroting is een jaarlijkse dotatie (storting) in de reserve onderwijs achterstandsbeleid opgenomen. Deze dotatie betreft in 2020 € 120.000. De reserve heeft een zodanig niveau bereikt dat verdere groei momenteel niet meer nodig wordt geacht. Daarnaast is in 2020 sprake van een incidenteel voordeel van € 75.000 als gevolg van een afrekening 2019.

Erfgoed
In de voorbereiding en uitvoering van diverse taken op het gebied van ons erfgoed is vertraging opgetreden. Het budget valt vrij in 2020 maar wordt bij de programmabegroting weer opgevoerd en verdeeld over de jaren 2021 en 2022.

Beschermd wonen
In het bestuursakkoord, de ombuigingsmaatregelen en de woonladder van Ede is de doelstelling opgenomen om mensen zo snel als mogelijk weer zelfstandig te laten wonen na verblijf in Beschermd Wonen of Maatschappelijke Opvang. Deze doelstelling wordt onvoldoende behaald, vanwege een gebrek aan voldoende en passende sociale huisvesting.
Het transformeren van leegstaand vastgoed én dit vervolgens aanbieden onder de sociale huurgrens, is in het huidig economisch klimaat onrendabel. Door als gemeente deze onrendabele top te financieren, kan leegstaand vastgoed alsnog worden getransformeerd naar sociale huisvesting. Daarmee kunnen meer inwoners weer zelfstandig wonen na verblijf in een instelling. Met dit voorstel worden 30 sociale woningen gerealiseerd voor de uitstroom van de doelgroep. De onrendabele top van € 0,8 miljoen wordt onttrokken aan de reserve Beschermd Wonen.

Thuisondersteuning
Op thuisondersteuning verwachten wij een voordeel van € 400.000. Dit wordt vooral veroorzaakt door:

• de effecten van het versterken van de regiefunctie door het passend en scherper indiceren (met als gevolg een gemiddeld lagere indicatie per cliënt);
• de effecten van de invoering abonnementstarief met een aanzuigende werking op thuisondersteuning heeft nauwelijks plaatsgevonden en is dus veel lager dan verwacht.

Schattingscorrectie ambtenarenpensioenen
Bij het opstellen van de Programmabegroting 2020-2023 in het voorjaar van 2019 is bij de berekening van de benodigde looncompensatie 2020, gezien de achterblijvende dekkingsgraad, uitgegaan van een stijging van de pensioenpremie van 1,5% gebaseerd op bijstelling voorgaand jaar. Een eindejaarsrally op de beurs in 2019 maakte het voor het pensioenfonds ABP mogelijk om de premie voor 2020 ongewijzigd te laten. De aandelenbeurzen doken het eerste trimester van dit jaar diep in het rood en zorgden voor een spectaculaire daling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds. In de loop van dit jaar wordt duidelijk in hoeverre dit gevolgen gaat hebben voor de nieuwe premies.

Vennootschapsbelasting reclamebelasting
De Belastingdienst heeft ons voor de jaren 2016 tot en met 2019 een naheffing vennootschapsbelasting opgelegd. Het betreft de inkomsten vanuit reclame-uitingen in de openbare ruimte. Deze naheffing is een gevolg van een landelijk standpunt van de Belastingdienst voor dit onderwerp en treft vrijwel alle gemeenten.
Wij zijn het niet eens omdat wij hiervoor geen heffingsgrond aanwezig achten. We onderzoeken nog de mogelijkheden van verder bezwaar.

Reserve Bomenfonds
In het Bestuursakkoord 2018-2022 ‘Ruimte voor Ede’ is afgesproken een Bomenfonds op te zetten om het groene karakter van de gemeente Ede te waarborgen. Zo maken we mogelijk dat voor bomen die fysiek niet binnen de projecten gecompenseerd kunnen worden, op een later moment nieuwe bomen aangeplant worden op een andere locatie. In bijlage 2B treft u een toelichting aan bij deze reserve.

Krediet Parkeren
Gemeente Ede maakt gebruik van 3G modems in haar parkeerautomaten. Na 31 december 2021 zal naar verwachting geen 3G meer in Nederland zijn en functioneren de automaten niet meer. Met een aanpassing kunnen de parkeerautomaten naar 4G omgezet worden en in gebruik blijven tot in ieder geval 2028. In 2020 is een investering van € 15.116 nodig (Investeren in 2021 is een optie maar dan zijn de kosten > 40% hoger). De kapitaallasten bedragen circa € 3.000 en worden gedekt uit de bestemmingsreserve Parkeren.

Risico's
Voor diverse onderwerpen geldt dat het budget mogelijk ontoereikend is. Op dit moment is nog geen afdoende inschatting te maken, omdat gekeken wordt naar mogelijkheden tot bijsturing, aanbesteding nog loopt, gevolgen corona niet inzichtelijk zijn en dergelijke.

Vraagafhankelijk vervoer
Het gebruik van vraagafhankelijk vervoer stijgt, middels ombuigingsmaatregelen wordt getracht de kosten zoveel mogelijk op te vangen. De impact van maatregelen als gevolg van de coronacrisis op zowel vervoer als kosten is op dit moment onduidelijk.

Leerlingenvervoer
Voor het leerlingenvervoer geldt een vergelijkbaar verhaal als bij het vraagafhankelijke vervoer. Daarnaast wordt in de tweede helft van dit jaar de uitkomsten van de aanbesteding verwacht.

Aanvullend inkomen
Een hoger beroep op de inkomensondersteunende regelingen wordt verwacht gezien de huidige situatie. Bij de programmabegroting verwachten wij meer inzicht te kunnen bieden.

Dekking overhead
Voor een deel van de formatieplaatsen geldt dat de dekking voor de overheadlasten van deze formatieplekken gegenereerd moet worden door uren te schrijven voor investeringswerken en grondexploitaties. Deze formatie betreft hoofdzakelijk formatie in het ruimtelijk domein. Een aantal jaar geleden voorzagen we een constante voorraad aan deze investeringswerken en grondexploitaties, die gepaard ging met een verschuiving van activiteiten gedekt door algemene middelen naar zelf financierende activiteiten. Dit was één van de redenen om bij de financiële vertaling van het bestuursakkoord structureel € 1,25 miljoen van de stelpost zelffinanciering vrij te laten vallen. Inmiddels zien we toch meer vertraging in projecten dan destijds voorzien. Deze vertraging zien we bijvoorbeeld terug bij de vrijval van kapitaallastenbudgetten. Ook zien we dat medewerkers in het ruimtelijk domein steeds meer ingezet worden voor thema's die geen dekking voor hun overheadlasten opleveren.
Wij onderzoeken op welke wijze bijsturing mogelijk is.

Pensioen wethouders
Afgelopen jaren bleek bij het opmaken van de programmarekening een tekort als gevolg van het moeten bijstorten in de pensioenvoorziening voor wethouders. Om in de toekomst te kunnen voldoen aan de pensioenverplichtingen is de gemeente wettelijk verplicht de omvang van de voorziening op peil te houden in lijn met reguliere pensioenfondsen. Wethouders kunnen zich namelijk niet aansluiten bij een pensioenfonds. Voor het berekenen van de omvang van de voorziening moeten we een voorgeschreven rente hanteren. Deze rente werd in achterliggende jaren steeds lager (2019: 0,49%), waardoor de omvang van de voorziening steeds verder omhoog moest. Wij onderzoeken of bijgestuurd kan worden.

Verlaging interne rekenrente
We zijn verplicht onze interne rekenrente te verlagen. Daarmee wordt het verschil tussen wat wij aan rente doorbelasten aan de programma’s en wat wij werkelijk betalen kleiner. Ons rentevoordeel wordt dus kleiner. In onze begroting zijn rentevoordelen geraamd, gebaseerd op het oude percentage. Door een nieuw lager percentage zijn die voordelen niet meer te behalen. De rentevoordelen moeten ook naar beneden, een nadeel voor onze begroting.  

Samenvattend is de verwachting dat de beschreven risico's mogelijk een extra bedrag vragen van € 1,0 tot € 2,0 miljoen.